کتاب
سور بُز* را خوندم. فوق العاده بود. یکی از رمان هایی که خاطره اش در ذهن آدم می مونه.
یوسا نویسنده ی امریکای لاتین است و این اولین کتابی است که من از او خواندم. داستان در
دومینیکن می گذرد و حال و هوای آن سرزمین را در دوران دیکتاتوری
تروخیو بازگو می کند. داستان با سفر
اورانیا به موطنش پس از گذشت ۳۵سال آغاز می شود. راوی در داستان جا به جا تغییر می کند و از دانای کل به اورانیا بر می گردد. همان چند صفحه ی اول سبب می شود به خاطر گره دراماتیک قویی که عنوان می شود داستان را رها نکنی. دختری پس از ۳۵ سال به دومینیکن بازگشته و ملاقات و گفتگوی او با پدرش که پیرمردی افلیج و بیچاره است، سرشار از نفرت و زخم زبان، تلخ و گزنده و سخت تکان دهنده است. کم کم با اورانیا دوران تروخیو را مرور می کنیم و این که چه حادثه ای سبب این همه قهر و رنج اورانیاست. اورانیا خود نمی داند برای چه آن جاست اما انگار آمده است تا گذشته اش را حلاجی کند و بتواند آن را رها کند. داستان کشمکش خوبی دارد و راوی به طور موازی داستان را در سه سطح بازگو می کند.
۱- از زبان اورانیا و حال داستانی
۲- از زبان تروخیو که نقبی است به ۳۵ سال پیش و حال و هوای حکومتش
۳- از زبان تروریست های تروخیو که در شب ترور در جاده منتظر اتومبیل ژنرالیسیمو -تروخیو- هستند.
چرخش روایت در این سه فضا طراوت خاصی به داستان می دهد. و جریان سیال ذهن که در جای جای کتاب است به خوبی در عناصر دیگر تنیده شده. پرداخت ریز بینانه به شخصیت ها، مکان ها و... فضای داستان را بسیار ملموس می کند. و گذشت کند زمان برای تروریست ها هنرمندانه طراحی شده است.
نتیجه ای که از داستان برمی آید خیلی برایم جالبه. این که دیکتاتورها چقدر به هم شبیه هستند، مکان جغرافیایی و آداب و سنن نقشی در آن ندارد. این که همگی آن ها با ارعاب و توسل به زور و شکنجه حول شخصیت خود کاریزمایی ایجاد می کنند که سبب می شود شکست ناپذیر تلقی شوند. (در جای جای داستان صحبت از نگاه پر نفوذ تروخیو می شود که هیچ کس توان نگاه او را ندارد.) این که دیکتاتورها با خالی کردن شخصیت انسان ها و گرفتن قدرت تفکرش سبب دوام و افزایش قدرت خود می شوند. و البته «کار کار امریکایی هاست» را نباید از یاد ببریم! چرا که او نیز مانند بسیاری دیگر تربیت شده ی ارتش امریکایی است به کمک آن ها به قدرت می رسد و با دخالت غیر مستقیم آن ها ترور می شود. چقدر دردناک است که انسان ها چون مهره ای در عرصه شطرنج دنیا جا به جا می شوند و اغلب از یاد می برند که این عجوزه عروس هزار داماد ست.
در پایان باید از ترجمه ی فوق العاده زیبای عبدالله کوثری یاد کنم. به قدری متن خوب و روان ترجمه شده است که فکر کنم تا مدت ها شیرینی اش در یادم بماند.
* وارگاس یوسا، ماریو ، سور بز، تهران، علم، ۱۳۸۱
دیگر این که کانون وبلاگ نویسان ایران در حال تاسیس است. سری به آن جا بزنید و اگر قبول داشتید که ثبت نام کنید.
چشم